20 april 2023
Blog Geert van de Laar: Duurzame arbeidsrelaties voor de werkgevers van de toekomst
Een belangrijk speerpunt van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag is dat structureel werk zo veel mogelijk uitgevoerd wordt door medewerkers in vaste dienst. Er zijn in Nederland inmiddels steeds meer concrete maatregelen om de inzet van zzp’ers te beperken. Maar er is ook nog veel werk te verzetten. Door de wetgever, de vakbonden én de werkgevers. In zijn blog besteedt Geert van de Laar hier meer aandacht aan.
Er zijn zo’n 1,2 miljoen zzp’ers actief op de Nederlandse arbeidsmarkt. Zoals ik al eerder schreef, zijn in de kabinetsplannen diverse maatregelen voorgesteld om zelfstandig ondernemerschap een goede plek te geven op de arbeidsmarkt van de toekomst. In een brief aan de Tweede Kamer sprak minister Van Gennip in juli 2022 over een gelijk speelveld tussen werknemers en zelfstandigen en de intentie om voor zelfstandigen een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioenopbouw mogelijk te maken. Naar mijn idee wordt de inzet van zzp’ers daarmee eerder gefaciliteerd dan ontmoedigd.
Positieve signalen
Een brief die de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in december 2022 aan de Tweede Kamer stuurde, geeft gelukkig andere signalen af. De minister stelt een wetswijziging voor die zzp’ers verplicht om te werken via een arbeidsovereenkomst als er sprake is van inbedding in de organisatie. In 2023 worden de criteria voor de zogenoemde organisatorische inbedding verder uitgewerkt.
De Hoge Raad signaleerde eerder al dat er wet- en regelgeving nodig is om een loondienstverband af te grenzen van zelfstandig ondernemerschap. De aanleiding was de uitspraak van de hoogste rechter in de zaak die vakbond FNV voerde tegen maaltijdbezorgdienst Deliveroo. Het Britse bedrijf beschouwde de ruim 9.000 medewerkers sinds 2018 als zzp’ers. De Hoge Raad oordeelt (net als het gerechtshof van Amsterdam) dat de bezorgers van Deliveroo in Nederland werkten op basis van een arbeidsovereenkomst.
Werkgevers aan zet
Het uitgangspunt van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag is dat medewerkers zo veel mogelijk via een vast dienstverband werken. De voorgestelde wetgeving is een stap in de goede richting. Ook de succesvolle rechtszaak van FNV tegen Deliveroo illustreert de aandacht voor de duurzame arbeidsrelaties die centraal staan in de code.
Maar we zijn er zeker nog niet. Ook werkgevers zijn aan zet. Zij kunnen in cao’s afspraken maken om zzp’ers uitsluitend in te zetten als flexibele schil. In de huidige cao voor de particuliere beveiligingsbranche is bijvoorbeeld opgenomen dat maximaal 20 procent van het werk met zzp’ers ingevuld mag worden.
Niet alleen via cao’s maken werkgevers het verschil. Elke organisatie heeft de verantwoordelijkheid voor een arbeidsklimaat dat het aantrekkelijk maakt voor zelfstandigen om de overstap te maken naar een dienstverband. We weten dat gewaardeerde werkgevers zich kenmerken door een grote mate van autonomie voor medewerkers, een niet-hiërarchische structuur en een open sfeer waar oprecht geluisterd wordt naar de wensen, behoeften en ideeën van de werkvloer. Organisaties zijn dan – zelfs op de krappe arbeidsmarkt van nu – in staat om medewerkers aan zich te verbinden.
Klaar voor de arbeidsmarkt van de toekomst
Ruim 12 procent van werkend Nederland is momenteel zzp’er. Maar zou een zpp´er nog steeds kiezen voor de zzp-status als een vast dienstverband de gewenste vrijheid en autonomie geeft? Het is mooi dat er stappen gezet worden via wet- en regelgeving en cao’s, maar de inzet van werkgevers is minstens zo belangrijk.
Heb je als organisatie zzp’ers nodig om de bezetting rond te krijgen? Kijk dan eerst eens kritisch naar jouw organisatiecultuur en personeelsbeleid. Kan je voor medewerkers met een vast dienstverband werkomstandigheden creëren die zzp’ers nu ervaren als de exclusieve voordelen van zelfstandig ondernemerschap? Ik ben ervan overtuigd dat je dan een aantrekkelijke werkgever wordt, die klaar is voor de arbeidsmarkt van vandaag en morgen.
