24 juni 2024
Blog Geert van de Laar: Minister Hugo de Jonge vraagt de Code Verantwoordelijk Marktgedrag om het Rijk te helpen bij het verbeteren van goed opdrachtgeverschap
Demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) heeft onderzoek laten uitvoeren naar verantwoordelijk opdrachtgeverschap binnen de Rijksoverheid. Het onderzoek richtte zich op de naleving, door het Rijk, van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi). Het leverde verrassende resultaten op en in de oplossing van de geconstateerde tekortkomingen ziet de minister een belangrijke rol weggelegd voor de Code Verantwoordelijk Marktgedrag (Code VM)!
Door het kamerlid Gijs van Dijk (PvdA) waren al in 2021 vragen gesteld over de onderbetaling van werknemers bij inhuur, door het Rijk, van juridische ondersteuning. De minister gaf vervolgens aan het onderzoeksbureau Significant Public de opdracht om een onderzoek te starten of het Rijk zich wel hield aan de Waadi. Deze wet beschermt arbeidskrachten die werken via derden zoals uitzendkrachten en gedetacheerden. De wet schrijft voor dat deze arbeidskrachten in principe recht hebben op dezelfde beloning als de arbeidskrachten die in dienst zijn. In dit geval, bij het Rijk.
Significant stelde een klankbordgroep aan die gevraagd en ongevraagd advies kon geven en die de rol van kritische meelezer werd toebedeeld. Ik werd gevraagd om in deze klankbordgroep zitting te nemen.
Aan de hand van 23 cases uit de praktijk werd gekeken of de Waadi nageleefd werd. De cases waren zeker niet representatief voor de vele inhuur die het Rijk inzet. Maar liefst 14,2 procent van de totale loonkosten van de Rijksoverheid werd in 2023 uitgegeven aan extern personeel. De cases werden echter wel als illustratief gezien.
Het onderzoek wees o.a. uit dat het opdrachtgeverschap binnen het Rijk versnipperd is georganiseerd en dat een juiste beloning, volgens de Waadi, niet ‘met zekerheid was vast te stellen’. In enkele gevallen waren er ‘negatieve afwijkingen’.
In het rapport werden uiteraard ook aanbevelingen ter verbetering gedaan. Zo gaat BZK een handreiking opstellen met een Rijksbrede werking. In de richtlijn komt ook te staan dat externe arbeidskrachten behandeld dienen te worden overeenkomstig de eigen medewerkers. Laat dit nu ook één van de principes van de Code VM zijn! Verder zal het Rijk steekproefsgewijs de beloning aan inleners valideren en zal de Auditdienst van het Rijk periodiek een toetsing uitvoeren. Ook de Categoriemanagers krijgen een rol in de optimalisatie. Zij zien al toe op een optimale inkoop van diensten en producten voor de gehele Rijksoverheid, o.a. via samenwerking en specialisatie en zij zullen de eerdergenoemde handreiking aanvullen met toegesneden informatie en advies.
Wat voor ons als Code VM het mooiste advies is, en volgens ons ook daadwerkelijk hout gaat snijden, is de aanbeveling van de minister om de betreffende branches van uitzenden en detacheren (zoals daar zijn: de ABU, de NBBU en de PZO) aan te laten sluiten bij de Code VM. En, zo schrijft de minister, het bestuur van de Code VM wordt ‘verzocht hiermee in gesprek te gaan’. Laat helder zijn dat wij dit advies zullen opvolgen!
Geert van de Laar
Voorzitter Code Verantwoordelijk Marktgedrag
